Według miejscowych podań od najdawniejszych czasów istniała w Kazimierzy Wielkiej szkoła parafialna, w której uczył ksiądz i organista. Ostatnim uczącym organistą był pan Torchalski. W roku 1864 rosyjskie władze skierowały do Kazimierzy nauczyciela Rosjanina, potem nauczyciela Piotra Sobola, który pracował w tej szkole do roku 1879. Po nim pracę nauczycielską podjął Józef Majewski, uczący do 1909 roku. Szkoła usytuowana była na wzniesieniu terenu za kościelnym murem w miejscu, gdzie obecnie znajduje się Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1.

Zbudowana była z drewna, dach pokrywała strzecha, a ściany były bielone wapnem. Połowę budynku zajmowała izba lekcyjna, w której uczyło się około 150 uczniów. W drugiej połowie mieściło się mieszkanie dla nauczyciela. Naukę prowadzono w trzech oddziałach przez 6 lat. W każdym rzędzie ławek uczono dzieci jednego z oddziałów, a pozostałe miały zajęcia własne zadane przez nauczyciela. W godzinach przedpołudniowych 3-4 godziny uczono po rosyjsku, a po południu 2-3 godziny po polsku.

O naukę dla dzieci chłopskich było trudno, ponieważ z jednej rodziny chłopskiej mogło się uczyć tylko jedno dziecko. Jedynie zamożniejsi mieszkańcy mogli za opłatą kształcić więcej swoich dzieci.

W 1905 roku obok szkoły wiejskiej utworzona została w budynku fabrycznym prywatna szkoła przeznaczona tylko dla dzieci pracowników cukrowni „ŁUBNA”. Uczyła w niej Wanda Orłowska.

W 1909 roku posadę nauczyciela w kazimierskiej szkółce objął Jan Ciurlik. Na własne ryzyko przyjmował do szkoły więcej niż jedno dziecko, pochodzące zwłaszcza z najbiedniejszych rodzin chłopskich. Ponieważ była to nauka niedozwolona, w czasie wizytacji władz oświatowych dzieci te nie przychodziły do szkoły. Na koniec roku nie dostawały świadectwa, ponieważ nie figurowały w ewidencji uczniów.

Ziemia kazimierska znajdowała się pod zaborem rosyjskim. Uroczystości szkolne odbywały się tylko w związku ze świętami rodzinnymi cara.

W roku 1912 pracę nauczycielską rozpoczął Stanisław Kowalski i Zofia Tregubowa – Rosjanka, po niej Elżbieta Dulewska, też Rosjanka. Nauczyciele ci uczyli w wynajętym u Piotra Czekaja lokalu.

Wybuch w 1914 roku I wojny światowej przerwał czas nauki, ponieważ salę szkolną zajmowały kolejno wojska rosyjskie bądź austriackie, będące w przemarszu przez naszą miejscowość.

W roku 1915 Kazimierza znalazła się pod okupacją austriacką. Usunięto ze szkół język rosyjski, a wprowadzono język niemiecki. Zmieniły się programy nauczania. Pojawiły się nowe podręczniki do nauki historii Polski i języka polskiego, a w nich utwory polskich poetów i pisarzy.

W roku 1916 powstały jednoklasowe filie szkoły w Jakuszowicach, Hołdowcu, Broniszowie, Gabułtowie i Odonowie. Zwiększyła się liczba nauczycieli.

W 1918 roku upaństwowiono szkołę fabryczną, a dzieci z całej Kazimierzy i okolic rozpoczęły naukę w tak zwanej Szkole Ludowej. Stary budynek nie mógł pomieścić zwiększonej liczby uczniów, wynajęto więc izby w trzech domach prywatnych.

W 1919 roku Jan Ciurlik przeszedł na emeryturę, a jego miejsce zajął Stanisław Starościak. Stworzył klasę czwartą, a w następnych latach kolejne, by w 1923 roku wydać uczniom świadectwa ukończenia siódmej klasy pełnej Publicznej Szkoły Powszechnej w Kazimierzy Wielkiej.

W 1920 roku kierownik S. Starościak podjął inicjatywę budowy nowej szkoły, ale projekt od razu nie zrealizowano.

W 1921 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie rozporządzeniem z dnia 2 VII zatwierdziło wniosek Powiatowej Rady Szkolnej w Pińczowie w sprawie nadania Publicznej Szkole Powszechnej w Kazimierzy Wielkiej nazwy Szkoła Powszechna im. Hugona Kołłątaja. W tym samym roku, przez nieostrożność jednego z domowników, spłonął stary budynek szkoły. Do roku 1928 dzieci uczyły się w wynajętych salach rozrzuconych po całej wsi.

W 1926 roku kierownikiem szkoły został Antoni Kołton (Rutecki). Powołał on Komitet Budowy Szkoły i rozpoczęła się budowa nowej murowanej szkoły.

Projekt szkoły wykonał architekt z Krakowa Tadeusz Stryjeński.

Dnia 07 października 1928 roku została oddana do użytku pierwsza część budynku. Grono pedagogiczne stanowili: kierownik szkoły Antoni Rutecki, jego żona Romana Rutecka, Eugenia i Kazimierz Jaklewiczowie, Antoni Sielecki, Zygmunt Brzeźnicki, Janina Kocmyrzanka, Waleria Mączyńska, Stefan Walasek i Zofia Podgórska.

Dnia 07.10.1928 roku rozpoczęto naukę w pierwszej części nowego budynku, by w roku 1931 zakończyć całkowicie budowę szkoły.

Wybuch II wojny światowej przerwał naukę. Po wkroczeniu wojsk niemieckich 7 września 1939 roku zamknięto szkołę. Zamieniono ją kolejno na magazyn zbożowy, getto przejściowe dla Żydów, obóz karny dla Polaków, a także na szpital dla rannych żołnierzy radzieckich. Niemieckie władze oświatowe zwolniły nauczycieli i zakazały pod karą obozu koncentracyjnego prywatnego nauczania. Oczywiście – nie zastosowano się do tego zakazu i do wyzwolenia Kazimierzy w styczniu 1945 roku prowadzone było tajne nauczanie. Na tajnych kompletach uczyli: Zofia Podgórska, Eugenia i Kazimierz Jaklewiczowie, Zofia i Jan Golcowie, Janina Jaklewiczówna, Władysława lysy, Irena Żurek i Maria Kempisty.

W lutym 1945 roku w murach szkoły nadal działał szpital. Odnowiono tylko niektóre sale lekcyjne, czuć było jeszcze długo stęchlizną i lekarstwami. Nie było ławek, krzeseł, tablic. Dzieci siedziały w paltach, na podłodze, bez książek.
Powoli życie zaczęło wracać do normy. Jedyna w Kazimierzy szkoła otworzyła szeroko drzwi dla uczniów w roku szkolnym 1945/1946. Kierownikiem szkoły był nadal Antoni Rutecki. Przy pomocy społeczeństwa wykonano potrzebne sprzęty: ławki, krzesła, tablice, aby dzieci mogły się uczyć w przyzwoitych warunkach. Dla nauczycieli były to lata bardzo trudne. Uczono bez podręczników, a w klasie byli uczniowie między którymi istniała 4-5 letnia różnica wieku.

W latach 1947-1967 kierownikiem szkoły był Kazimierz Jaklewicz, następnie kierownictwo objęła Irena Bajor. W latach 1981-1987 dyrektorem szkoły był jej długoletni nauczyciel Wincenty Kukułka,a po nim w 1987 roku funkcję tę objęła Anna Krawczyk. Od roku 2002 dyrektorem Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 1 jest Monika Szaleniec.

W 1989 roku szkoła otrzymała sztandar dla uczczenia obchodów jubileuszu 60-lecia istnienia szkoły.

Rok 2008/2009 ustanowiono rokiem jubileuszu 80-lecia istnienia kazimierskiej „Jedynki’

Opracowanie tekstu: Katarzyna Erbel, Jolanta Nowak